Το Μουσείο Γεωλογίας – Παλαιοντολογίας του Τμήματος Γεωλογίας Α.Π.Θ. ιδρύθηκε το 1927 και βρίσκεται στη δεξιά πτέρυγα του ισόγειου του παλαιού κτιρίου της Σχολής Θετικών Επιστημών (πρώην ΦΜΣ), εντός του Εργαστηρίου Γεωλογίας – Παλαιοντολογίας.

Πρόκειται για ένα χώρο περίπου 60 m², στον οποίο καταρχήν φυλάσσονται οι συλλογές του εργαστηρίου, προϊόν της ερευνητικής δρατηριότητας των μελών του, και αφετέρου εκτίθενται αντιπροσωπευτικά δείγματα γεωλογικού – παλαιοντολογικού ενδιαφέροντος του ελληνικού χώρου.

Τα εκθέματα του Μουσείου διακρίνονται σε τρεις βασικές συλλογές:

• Ορυκτά και πετρώματα του ελληνικού χώρου, η οποία περιλαμβάνει μία πετρογραφική συλλογή της διάρθρωσης και εξέλιξης της γεωλογίας της Ελλάδας, μία συλλογή ορυκτών από τα ορυχεία Στρατωνίου Χαλκιδικής και Λαυρίου, εμπλουτισμένη και με χαρακτηριστικά ορυκτά της Ευρώπης, μία συλλογή μαρμάρων του ελληνικού χώρου και μία συλλογή γαιανθράκων της Ελλάδας.
• Παλαιοντολογική συλλογή ασπόνδυλων οργανισμών, η οποία αναφέρεται στην εξέλιξη των ασπόνδυλων οργανισμών στο βάθος του γεωλογικού χρόνου (600 εκατομμύρια χρόνια έως σήμερα) και περιλαμβάνει δείγματα από την Ελλάδα και την Ευρώπη, μεταξύ των οποίων Τριλοβίτες, Αμμωνίτες, Ιππουρίτες κ.ά.
• Παλαιοντολογική συλλογή σπονδυλωτών οργανισμών, η οποία αναφέρεται κυρίως στην εξέλιξη των θηλαστικών, τομέα στον οποίο το εργαστήριο αναπτύσσει εκτεταμένη ερευνητική δραστηριότητα. Η συλλογή περιλαμβάνει απολιθωμένα λείψανα θηλαστικών από διάφορες θέσεις της Ελλάδας (κοιλάδα Αξιού, Μυγδονία λεκάνη, λεκάνη Γρεβενών, Θεσσαλία, Πετράλωνα, Νικήτη Χαλκιδικής κ.ά.) και παρουσιάζει κρανία και οστά αντιλοπών, ιπποειδών, καμηλοπαρδάλεων, σαρκοφάγων, ρινοκέρων και προβοσκιδωτών, που έζησαν στον ελλαδικό χώρο τα τελευταία 10 εκατομμύρια χρόνια.

Η ιστορία του ανθρώπινου είδους
Ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσιάζει η παλαιοανθρωπολογική συλλογή στην οποία παρουσιάζεται η εξέλιξη του ανθρώπινου γένους μέσω εκμαγείων πρωτόγονων πρωτευόντων και ανθρωπίδων απ’ όλο τον κόσμο. Σημαντική θέση στη συλλογή καταλαμβάνουν και δύο από τα πιο ενδιαφέροντα παγκοσμίως δείγματα από τον ελληνικό χώρο, τα οποία φυλάσσονται στο μουσείο:

• το τμήμα κρανίου του Ouranopithecus macedoniensis, ηλικίας 9,5 εκατομμυρίων ετών, το οποίο βρέθηκε στην περιοχή του Αξιού ποταμού και
• το κρανίο του «Ανθρώπου των Πετραλώνων», ηλικίας περίπου 200.000 ετών, το οποίο θεωρείται ότι ανήκει σε ένα τελικό στάδιο του Homo erectus και αποτελεί σταθμό στην πορεία προς το σύγχρονο άνθρωπο.

Το μουσείο είναι επισκέψιμο κάθε Πέμπτη πρωί, εκτός αργιών, σε ομάδες σχολείων ή ενηλίκων (μεγαλύτερες των 10 ατόμων), κατόπιν προσυνεννοήσεως (τηλ. επικοινωνίας: 2310.99.8540, ∆. Κωστόπουλος).