«Σχεδόν τέσσερις δεκαετίες μετά τη γέννηση του πρώτου παιδιού με τη βοήθεια της εξωσωματικής γονιμοποίησης και δεκαοκτώ χρόνια μετά τη Συνθήκη του Οβιέδο, όπου τονιζόταν η ανάγκη για συνεννόηση και συνεργασία μεταξύ των κρατών “ώστε ολόκληρη η ανθρωπότητα να επωφεληθεί των πλεονεκτημάτων της Βιολογίας και της Ιατρικής”, εξακολουθούν να υπάρχουν ουσιώδεις διαφορές μεταξύ των εθνικών νομοθεσιών στον τομέα της υποβοηθούμενης αναπαραγωγής, οι οποίες δημιουργούν στην πράξη σοβαρά κοινωνικά προβλήματα: Μη ισότιμη πρόσβαση όλων των πολιτών της Ευρώπης στα επιτεύγματα της αναπαραγωγικής τεχνολογίας, ανάπτυξη του «αναπαραγωγικού τουρισμού» προς χώρες όπου δεν είναι βέβαιο ότι τηρούνται όλοι οι αναγκαίοι κανόνες ασφάλειας, υποβάθμιση της αξιοπιστίας των δικαιϊκών κανόνων, που παρακάμπτονται με διάφορα τεχνάσματα από τους πολίτες, άδικη μεταχείριση των παιδιών που γεννιούνται με τις συγκεκριμένες μεθόδους σε άλλες χώρες, αφού αυτά μένουν συχνά νομικά μετέωρα ή ακόμα χειρότερα απομακρύνονται από τους γονείς που τα ήθελαν και φιλοξενούνται σε ανάδοχες οικογένειες ή δίνονται σε υιοθεσία.
Τα προβλήματα αυτά αποτέλεσαν το έναυσμα για την υλοποίηση ερευνητικού προγράμματος από τη Νομική Σχολή και το Τμήμα Ιατρικής του ΑΠΘ , ενταγμένου στον άξονα ΑΡΙΣΤΕΙΑ ΙΙ (χρηματοδότηση της ΓΓΕΤ και της Ευρωπαϊκής Ένωσης), με στόχο: (1) να περιγραφούν με σαφήνεια τα προβλήματα που υπάρχουν και οι επιπτώσεις τους στις κοινωνίες και τη ζωή των ατόμων, (2) να καταγραφούν οι διαφορές των νομοθεσιών επιμέρους ευρωπαϊκών χωρών, αλλά και οι τάσεις που διαμορφώνονται στη νομολογία, την επιστημονική συζήτηση και την κοινή γνώμη και (3) να αναζητηθούν προτάσεις για την αποτελεσματική αντιμετώπιση των προβλημάτων, οι οποίες να μπορούν να γίνουν σήμερα ευρύτερα αποδεκτές στον ευρωπαϊκό χώρο .
Για την εκτέλεση του έργου, πραγματοποιήθηκε έρευνα σε επτά ευρωπαϊκές χώρες. Πέραν της νομοθεσίας, αξιοποιήθηκαν σχετικές εθνικές και διεθνείς έρευνες, καθώς και η υπάρχουσα βιβλιογραφία. Παράλληλα, πραγματοποιήθηκαν προσωπικές συνεντεύξεις με 100 περίπου επιστήμονες, ειδικούς σε ζητήματα υποβοηθούμενης αναπαραγωγής, στους οποίους συμπεριλαμβάνονταν νομικοί, γιατροί, ψυχολόγοι, βιολόγοι, θεολόγοι, ανθρωπολόγοι και υπεύθυνοι για τη στρατηγική στην ανθρώπινη αναπαραγωγή και την εμβρυολογία (εφεξής: πρόσωπα αναφοράς). Μεταξύ αυτών, ο πρόεδρος της International Federation of Fertility Societies (IFFS) και ο πρόεδρος της European Society of Human Reproduction and Embryology (ESHRE). Με βάση τα στοιχεία αυτά, συντάχθηκαν επτά εθνικές Εκθέσεις, για τη διαμόρφωση των οποίων αξιοποιήθηκε επίσης η σχετική νομολογία του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου Δικαιωμάτων του Ανθρώπου (ΕΔΔΑ) και του Δικαστηρίου της Ευρωπαϊκής Ένωσης (ΔΕΕ). Οι Εκθέσεις αυτές αποτέλεσαν τη βάση για τη σύνταξη Συγκριτικής Μελέτης.
Παράλληλα, σε δύο διεθνή συνέδρια που οργανώθηκαν το Δεκέμβριο του 2014 και τον Απρίλιο του 2015, στη Θεσσαλονίκη, δόθηκε η ευκαιρία να ακουστούν επιπλέον απόψεις 50 ειδικών επιστημόνων και να συζητηθούν οι αρχικές προτάσεις της ερευνητικής ομάδας. Στα συνέδρια συμμετείχαν ερευνητές από το Βέλγιο, τη Γαλλία, τη Γερμανία, την Ελλάδα, την Ιρλανδία, την Ιταλία, τη Μεγάλη Βρετανία και τη Σουηδία.
Με βάση το σύνολο των στοιχείων αυτών, συντάχθηκαν οι προτάσεις της ερευνητικής ομάδας, οι οποίες και παραδόθηκαν στα αρμόδια θεσμικά όργανα της Ευρωπαϊκής Ένωσης και του Συμβουλίου της Ευρώπης, στην Εθνική Επιτροπή Βιοηθικής, στην Αρχή Υποβοηθούμενης Ανθρώπινης Αναπαραγωγής, καθώς και στον Πρόεδρο του Ελληνικού Κοινοβουλίου.
Μεταξύ των κυριότερων προτάσεων στις οποίες κατέληξε η ερευνητική ομάδα συγκαταλέγονται οι ακόλουθες:
-Πρόσβαση στην ιατρικά υποβοηθούμενη αναπαραγωγή χωρίς περιορισμό,
-Αναγνώριση πρόσβασης στην ιατρικά υποβοηθούμενη αναπαραγωγή μοναχικών προσώπων και ομόφυλων ζευγαριών,
-Μεταφορά ενός γονιμοποιημένου ωαρίου,
-Αναγνώριση ηλικιακών ορίων για τα υποβοηθούμενα πρόσωπα και την παρένθετη μητέρα,
-Αναγνώριση υπό αυστηρά οριοθετημένες προϋποθέσεις της μεταθανάτιας γονιμοποίησης και
-Αναγνώριση υπό αυστηρά οριοθετημένες προϋποθέσεις της παρένθετης μητρότητας».
Ερευνητική Ομάδα Έργου «Υποβοηθούμενη Αναπαραγωγή και Προστασία του εμβρύου In Vitro»
Το σύνολο των προτάσεων, καθώς και το έργο της ομάδας βρίσκεται αναρτημένο στην ιστοσελίδα του προγράμματος repro.law.auth.gr