Το Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης και 9 ακόμη ευρωπαίοι εταίροι συμμετέχουν στο πρόγραμμα InSPIREurope, στόχος του οποίου είναι να διαμορφώσει μία ισχυρή ευρωπαϊκή συμμαχία απέναντι στις διακρίσεις, τις διώξεις, τις παρενοχλήσεις ή τη βία που μπορεί να υφίστανται ερευνητές και ακαδημαϊκοί στην Ευρώπη.
Με τις μεγάλες εισροές προσφύγων/μεταναστών στην Ευρώπη τα τελευταία χρόνια, αυξάνεται συνεχώς και ο αριθμός των ερευνητών από τρίτες χώρες που, προσπαθώντας να ενταχθούν στις χώρες υποδοχής, αναζητούν πληροφορίες ή υποστήριξη από τις κυβερνήσεις, τις Μη Κερδοσκοπικές Οργανώσεις ή άλλους οργανισμούς των χωρών αυτών. Με δεδομένη την απουσία ενός συγκεκριμένου θεσμοθετημένου πλαισίου που να μπορεί να παράσχει αυτή την υποστήριξη, το πρόγραμμα InSPIREurope φιλοδοξεί να καλύψει αυτό το κενό, με απώτερο στόχο την προάσπιση και την προώθηση της έρευνας σε παγκόσμιο επίπεδο.
Η πρωτοβουλία InSPIREurope, την οποία συντονίζει το Πανεπιστήμιο Maynooth της Ιρλανδίας, χρηματοδοτείται από το πρόγραμμα Marie Skłodowska-Curie actions (MSCA) της Ευρωπαϊκής Επιτροπής και εντάσσεται στις δραστηριότητες του Δικτύου «Scholars at Risk/SAR».
Το Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης αποτελεί το πρώτο ελληνικό Πανεπιστήμιο που έγινε μέλος του Δικτύου «Scholars at Risk/SAR», το οποίο με περισσότερα από 500 μέλη σε όλο τον κόσμο αποτελεί ένα δυναμικό, παγκόσμιο κίνημα, που παρέχει βοήθεια και υποστήριξη σε ακαδημαϊκούς, προσφέροντας ασφαλείς χώρους σε συνεργαζόμενα Πανεπιστήμια. Περισσότεροι από 580 ερευνητές και ακαδημαϊκοί ζήτησαν τη βοήθεια του Δικτύου από τον Σεπτέμβριο του 2018 έως τον Αύγουστο του 2019. Εκατόν δεκαπέντε (115) από αυτούς τοποθετήθηκαν σε ακαδημαϊκά ιδρύματα με τη βοήθεια του Δικτύου. Τα περισσότερα αιτήματα προέρχονται από την Τουρκία, τη Συρία, το Ιράν και την Υεμένη. Η πρωτοβουλία InSPIREurope φιλοδοξεί να επεκτείνει και να εδραιώσει την υποστήριξη που ήδη παρέχει το Δίκτυο SAR, μέσω μιας συντονισμένης προσπάθειας έμπειρων εταίρων.
Θεωρώντας ότι η αριστεία στην έρευνα βασίζεται στον ανοιχτό επιστημονικό διάλογο, ενώ παράλληλα καθοδηγείται και επηρεάζεται από τους ανθρώπους που τη διεξάγουν, τις ιδέες τους και τις προοπτικές τους, η πρωτοβουλία InSPIREurope βασίζεται στην πεποίθηση ότι όταν οι άνθρωποι που υπηρετούν την έρευνα βρίσκονται σε κίνδυνο και αποκλείονται από τον παγκόσμιο ερευνητικό χάρτη λόγω διακρίσεων, διώξεων, παρενοχλήσεων ή βίας, το γεγονός αυτό δεν επηρεάζει μόνο τη ζωή ή τη σταδιοδρομία τους αλλά και την ποιότητα και το μέλλον της ίδιας της έρευνας. Τόσο οι δεξιότητες όσο και τα ποιοτικά χαρακτηριστικά των ερευνητών αυτών εκπροσωπούν ένα σημαντικό ανθρώπινο αλλά και οικονομικό κεφάλαιο για τις χώρες υποδοχής. Στόχος της πρωτοβουλίας InSPIREurope είναι να εδραιώσει το θεσμικό πλαίσιο ώστε να αξιοποιηθεί αυτό το κεφάλαιο σε πανευρωπαϊκή κλίμακα, προασπίζοντας τις αρχές της ελευθερίας στην έρευνα και της ακαδημαϊκής ελευθερίας.
Στην πρωτοβουλία InSPIREurope, εκτός από το ΑΠΘ, συμμετέχουν οι ακόλουθοι φορείς:
- Το Δίκτυο «Scholars at Risk Europe», το οποίο φιλοξενείται από το Πανεπιστήμιο Maynooth της Ιρλανδίας (Συντονιστής προγράμματος)
- Το Ίδρυμα «Alexander von Humboldt-Stiftung» της Γερμανίας
- Η Ένωση των Ευρωπαϊκών Πανεπιστημίων (European University Association)
- Το Πανεπιστήμιο «Jagiellonian University» της Πολωνίας
- Το Πανεπιστήμιο του Όσλο της Νορβηγίας
- Το Πανεπιστήμιο του Gothenburg της Σουηδίας
- Το εθνικό πρόγραμμα «PAUSE» της Γαλλίας, που φιλοξενείται από το Collège de France
- Ο Οργανισμός «Stichting voor Vluchteling-Studenten UAF» της Ολλανδίας
- Η εταιρεία «Scholz CTC GmbH» της Γερμανίας
Με την πρωτοβουλία InSPIREurope συνεργάζονται επίσης, η Ένωση EuroScience, τα τοπικά τμήματα «Scholars at Risk» της Νορβηγίας και της Ελβετίας, τα Πανεπιστήμια της Πάντοβα και του Τρέντο της Ιταλίας, καθώς και το Δίκτυο «Scholars at Risk».
Το ΑΠΘ, με εφόδια την εμπειρία και την τεχνογνωσία από το συντονισμό και την επιτυχή υλοποίηση του ευρωπαϊκού Προγράμματος SUCRE (Supporting University Community pathways for REfugees-migrants), θα συμμετέχει σε όλες τις φάσεις του InSPIREurope. Θα έχει, επιπλέον, τον κύριο συντονιστικό ρόλο στις δράσεις για την ενίσχυση της υποστήριξης ερευνητών σε κίνδυνο στην Κεντρική, Ανατολική και Νότια Ευρώπη.