Τα Προγράμματα Προαγωγής Αυτοβοήθειας, προϊόν συνεργασίας του Τμήματος Ψυχολογίας του ΑΠΘ με τον ΟΚΑΝΑ, αποτελούν τη μοναδική κρατική πρόταση στη χώρα που θέτει στο επίκεντρο της δράσης της την ιδέα της αυτοβοήθειας/αλληλοβοήθειας στην αντιμετώπιση της εξάρτησης (ναρκωτικά, αλκοόλ και συμπεριφορικές εξαρτήσεις) και των ψυχοκοινωνικών προβλημάτων και προβλημάτων υγείας.
Τα προβλήματα κατάχρησης και εξάρτησης από ψυχοτρόπες ουσίες (νόμιμες και παράνομες) καθώς και το πρόβλημα των συμπεριφορικών εξαρτήσεων (για παράδειγμα τυχερά παιχνίδια) είναι ζητήματα που απασχολούν ολοένα και περισσότερο την ελληνική κοινωνία.
Στο πεδίο των εξαρτήσεων το σημείο που προβληματίζει ιδιαίτερα είναι η μεταβολή του προφίλ των ατόμων που αντιμετωπίζουν ανάλογα προβλήματα. Σε αυτό το πλαίσιο η ανάγκη για ψυχοκοινωνικές παρεμβάσεις που θέτουν στο επίκεντρο τον άνθρωπο και τις ανάγκες του και εξατομικεύουν την παρέμβαση είναι σημαντικές και απαραίτητες. Προς αυτήν την κατεύθυνση λειτουργούν τα Προγράμματα Προαγωγής Αυτοβοήθειας.
Χάρη στην καινοτόμα λειτουργία τους, που δίνει έμφαση στην αυτοβοήθεια/αλληλοβοήθεια, τα Προγράμματα έχουν τη δυνατότητα να παρέχουν επαρκείς υπηρεσίες ψυχοκοινωνικής υποστήριξης σε μεγάλο αριθμό ανθρώπων με πρόβλημα εξάρτησης, καθώς και σε μέλη των οικογενειών τους, χωρίς λίστες αναμονής, με ιδιαίτερα χαμηλό κόστος για τον κρατικό προϋπολογισμό.
Τα Προγράμματα Προαγωγής Αυτοβοήθειας χρηματοδοτούνται από το Υπουργείο Υγείας και λειτουργούν σε τέσσερις πόλεις της χώρας. Συγκεκριμένα, στη Θεσσαλονίκη (από το 2001), τη Σητεία (από το 2008), τα Χανιά (από το τέλος του 2012) και τη Λάρισα (από τα μέσα του 2015).
Σύμφωνα με τον απολογισμό του έργου των Προγραμμάτων στις συγκεκριμένες πόλεις για το έτος 2019, προκύπτουν τα ακόλουθα στοιχεία:
Συνολικά, τα Προγράμματα κατά το 2019 παρείχαν υπηρεσίες ψυχοκοινωνικής υποστήριξης σε περίπου 900 άτομα με πρόβλημα εξάρτησης, καθώς και σε μέλη του συγγενικού τους περιβάλλοντος (892 άτομα, εκ των οποίων τα 558 ήταν άτομα με πρόβλημα εξάρτησης και 334 μέλη του συγγενικού τους περιβάλλοντος).
Ο συνολικός αριθμός όσων έλαβαν υπηρεσίες από τα Προγράμματα (ψυχοκοινωνική υποστήριξη, εκπαίδευση, συμμετοχή σε δράσεις πρόληψης και προαγωγής αυτοβοήθειας) ανέρχεται σε 2.590 άτομα.
Με βάση τον απολογισμό, αξιοσημείωτα, μεταξύ άλλων, είναι τα εξής:
- Η αυξανόμενη προσέλευση ανθρώπων με πρόβλημα εξάρτησης εκτός από τις παράνομες ψυχοτρόπες ουσίες, όπως το αλκοόλ ή / και τα τυχερά παιχνίδια.
- Η συνέχιση προσέλευσης ανθρώπων όχι μόνο με το παραδοσιακό προφίλ εξάρτησης, αλλά και ανθρώπων που, ενώ αντιμετωπίζουν σοβαρά προβλήματα κατάχρησης ή και εξάρτησης, διατηρούν ένα ελάχιστο επίπεδο λειτουργικότητας.
- Η σημασία της εξατομικευμένης προσέγγισης που φαίνεται να διευκολύνει την προσέλκυση στα προγράμματα ανθρώπων με πρόβλημα εξάρτησης με πολλές και διαφορετικές ανάγκες.
- Η εμβάθυνση των δράσεων επανένταξης που αξιοποιούν τη φιλοσοφία και τις πρακτικές της κοινωνικής αλληλέγγυας οικονομίας.
Συνολικά τα Προγράμματα Προαγωγής Αυτοβοήθειας έχουν σημαντική ανταπόκριση στους άμεσα ενδιαφερόμενους και έχουν εγκαθιδρυθεί ως μια αξιόπιστη πρόταση απεξάρτησης στη χώρα.
Επιστημονικός υπεύθυνος των Προγραμμάτων είναι ο διατελέσας Αναπληρωτής Καθηγητής Ψυχολογίας των Εξαρτήσεων του Τμήματος Ψυχολογίας του ΑΠΘ, Ψυχίατρος, Φοίβος Ζαφειρίδης.
Για περισσότερες πληροφορίες σχετικά με τα Προγράμματα, οι ενδιαφερόμενοι μπορούν να επισκεφθούν τους παρακάτω συνδέσμους:
-Ιστοσελίδα Προγράμματος Προαγωγής Αυτοβοήθειας
-Απολογισμός έργου για το έτος 2019
https://www.selfhelp.gr/apologismos-19/
Γράφημα 1: Απεικόνιση της διαχρονικής πορείας των αιτημάτων βοήθειας (άμεσα ενδιαφερομένων και συγγενών) για πρόβλημα εξάρτησης στα Προγράμματα Προαγωγής Αυτοβοήθειας
Γράφημα 2: Συνολική πορεία προσέλευσης ανά πόλη και ανά αίτημα στα Προγράμματα Προαγωγής Αυτοβοήθειας κατά το 2019
Γράφημα 3: Κατανομή ανά φύλο και ανά πόλη προσερχομένων με πρόβλημα εξάρτησης στα Προγράμματα Προαγωγής Αυτοβοήθειας κατά το 2019
Γράφημα 4: Ποσοστιαία απεικόνιση του συνολικού αριθμού των αιτημάτων για πρόβλημα εξάρτησης, ανά είδος εξάρτησης, στα Προγράμματα Προαγωγής Αυτοβοήθειας για το έτος 2019
Γράφημα 5: Κατανομή του συνολικού αριθμού των αιτημάτων για πρόβλημα εξάρτησης στα Προγράμματα Προαγωγής Αυτοβοήθειας κατά το 2019, ανά αίτημα και ανά πόλη
Γράφημα 6: Ποσοστιαία απεικόνιση ανά είδος εξάρτησης ανθρώπων που προσήλθαν για πρώτη φορά κατά το 2019 στα Προγράμματα Προαγωγής Αυτοβοήθειας
