Κάθε χρόνο στις 17 Νοεμβρίου τιμούμε τους αγώνες των νέων για τη Δημοκρατία, για την Ελευθερία. Δεν είναι απλά μια ιστορική επέτειος. Είναι μια παρακαταθήκη που έχουμε δημοκρατικό χρέος να διαφυλάσσουμε και να αξιοποιούμε. Διότι το Πολυτεχνείο είναι μια σταθερή υπενθύμιση πως τα θεμελιώδη δικαιώματα, αξίες και αγαθά -όλα όσα σήμερα απολαμβάνουμε- δεν υπήρξαν ανέκαθεν δεδομένα.
Αυτή η υπενθύμιση, φέτος, καθώς τιμούμε την 47η επέτειο από την εξέγερση του Πολυτεχνείου, καθίσταται επίκαιρη όσο ποτέ άλλοτε με ένα επιτακτικό διακύβευμα: την υγεία.
Μέσα σε μία πρωτόγνωρη υγειονομική κρίση, η δημόσια υγεία ως συνταγματικά προστατευόμενο αγαθό, αλλά και η υγεία ως ατομικό ή κοινωνικό δικαίωμα θέτουν περιορισμούς στην ελευθερία της κίνησης και μετακίνησης. Τα δικαιώματα των πολιτών ιεραρχούνται, προτεραιοποιούνται και κάποια υποχωρούν στην υπηρεσία προστασίας του υπέρτατου αγαθού, της ζωής. Σήμερα, λοιπόν, καλούμαστε να προστατεύσουμε τα θεμελιώδη και να τιμήσουμε την επέτειο του Πολυτεχνείου, ίσως όχι όπως θα θέλαμε κι όπως αρμόζει, αλλά σύμφωνα με τα μέτρα που υπαγορεύουν τα επιδημιολογικά δεδομένα. Με μια στάση υψηλού συμβολισμού, μια δήλωση δημοκρατικής και κοινωνικής συνείδησης και σεβασμού στο δικαίωμα κάθε συνανθρώπου μας στην υγεία.
Αντιμέτωποι με μια οριζόντια υγειονομική απειλή, που δεν έχει αφήσει κανέναν και τίποτε ανεπηρέαστο, έχουμε ευθύνη να την αντιμετωπίσουμε ενωμένοι, μακριά από ανύπαρκτους διαχωρισμούς, διχαστικά διλήμματα και συνθήματα.
Το Πολυτεχνείο είναι εδώ και μας εμπνέει, διαχρονικό σύμβολο δημοκρατίας, ελευθερίας και ενότητας. Βαδίζοντας ενωμένοι θα μπορέσουμε να αντιμετωπίσουμε τη σημερινή -και κάθε- πρόκληση. Βαδίζοντας ενωμένοι τιμούμε με την πράξη μας όσους αγωνίστηκαν και θυσιάστηκαν για τη δημοκρατία. Εμβαθύνουμε τη δημοκρατία, θωρακίζουμε τη λειτουργία της.
Το αίτημα της εξέγερσης του Πολυτεχνείου για δημοκρατία και ελευθερία αγνόησε πολιτικές αντιπαραθέσεις και ένωσε, πέρα από χρώματα και κομματικές ταυτότητες, πολίτες αποφασισμένους να προσφέρουν και τη ζωή τους στον κοινό αγώνα ενάντια στη δικτατορία.
Οι ακαδημαϊκές ελευθερίες, πολύτιμη παρακαταθήκη και σύμβολο της εξέγερσης του Πολυτεχνείου, είναι άρρηκτα συνδεδεμένες με τον σεβασμό της ανθρώπινης αξιοπρέπειας στην πανεπιστημιακή κοινότητα και απορρίπτουν κάθε μορφή βίας και φασιστικών πρακτικών, από όπου κι αν προέρχονται, όποιον κι αν στοχοποιούν. Είναι ιστορική ευθύνη μας η περιφρούρηση των ακαδημαϊκών ελευθεριών, η έμπρακτη ουσιαστική προαγωγή τους σε κάθε έκφανση της πανεπιστημιακής ζωής και εκπαιδευτικής διαδικασίας.
Καθηγητής Νικόλαος Γ. Παπαϊωάννου
Πρύτανης ΑΠΘ